Urlop macierzyński rozpoczyna się co do zasady z chwilą porodu. Pracodawca jest zobowiązany do udzielenia urlopu macierzyńskiego pracownicy po otrzymaniu aktu urodzenia dziecka. Po otrzymaniu aktu urodzenia dziecka pracodawca informuje pracownicę o wymiarze przysługującego urlopu.

 

Długość urlopu

 

Okres, przez jaki pracownica może przebywać na urlopie macierzyńskim zależy od liczby dzieci urodzonych przy jednym porodzie i wynosi:

• 20 tygodni w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie
• 31 tygodni w przypadku urodzenia dwojga dzieci przy jednym porodzie
• 33 tygodni w przypadku urodzenia trojga dzieci przy jednym porodzie
• 35 tygodni w przypadku urodzenia czworga dzieci przy jednym porodzie
• 37 tygodni w przypadku urodzenia pięciorga i więcej dzieci przy jednym porodzie.

Ponieważ przesłanką nabycia prawa do urlopu macierzyńskiego jest poród przewidywany lub odbyty, skorzystać z tego uprawnienia może wyłącznie matka dziecka – jest to w tym sensie jej uprawnienie o charakterze osobistym. Uprawniona do urlopu jest każda pracownica bez względu na podstawę powstania stosunku pracy, a w przypadku zatrudnienia na podstawie umowy o pracę – bez względu na rodzaj umowy o pracę.

 

Nie tylko po porodzie

 

Pracownica może rozpocząć korzystanie z urlopu macierzyńskiego jeszcze przed przewidywaną datą porodu. Ustawodawca nie wskazał jednak, w jakich sytuacjach powinno to nastąpić. Obecna regulacja stwarza jedynie możliwość skorzystania z tego uprawnienia. Nie może to nastąpić jednak wcześniej niż na 6 tygodni przed przewidywaną datą porodu,bo tylko tyle można przed porodem wykorzystać.
Rozkład urlopu i data jego rozpoczęcia uzależnione są od dwóch okoliczności: wniosku pracownicy i przewidywanej daty porodu (określonej w zaświadczeniu lekarskim).
Kobieta nie jest obowiązana do korzystania z urlopu macierzyńskiego przed porodem. Na jej wniosek urlop macierzyński może być podzielony na dwie części – przed i po porodzie. Pracownica może wykorzystać cały urlop macierzyński, licząc od dnia porodu.

 

Możliwa rezygnacja

 

Pracownica nie ma obowiązku sama wykorzystać urlopu macierzyńskiego w całości. Pracodawca jest obowiązany uwzględnić złożoną przez nią na piśmie rezygnację z części urlopu (skrócenie urlopu) w dwóch przypadkach:

• pozostałą część urlopu macierzyńskiego wykorzysta pracownik – ojciec wychowujący dziecko;
• przez okres odpowiadający okresowi, który pozostał do końca urlopu macierzyńskiego, osobistą
  opiekę nad dzieckiem będzie sprawował ubezpieczony – ojciec dziecka, który w celu sprawowania tej opieki przerwał działalność zarobkową.

Pracownica nie może zrzec się prawa do tego urlopu, może jedynie zrezygnować z części urlopu, o ile pozostałą jego część wykorzysta pracownik – ojciec dziecka albo pracownik – inny członek najbliższej rodziny bądź, o ile przez okres odpowiadający okresowi, który pozostał do końca urlopu macierzyńskiego,  osobistą opiekę nad dzieckiem będzie sprawował  ubezpieczony – ojciec dziecka bądź ubezpieczony – inny członek najbliższej rodziny, którzy w celu sprawowania tej opieki przerwali działalność zarobkową.