Zakaz zatrudniania powyżej 8 godzin na dobę

Pracownika opiekującego się dzieckiem wieku do lat 4 nie można – bez jego zgody – zatrudniać w przedłużonym dobowym wymiarze czasu pracy.

Chodzi tu o następujące systemy i rozkłady czasu pracy:

1) system równoważnego czasu pracy, który dopuszcza przedłużenie dobowego wymiaru czasu pracy do 12 godzin na dobę;

2) przy pracach polegających na dozorze urządzeń lub związanych z częściowym pozostawaniem w pogotowiu do pracy, gdzie możliwe jest wydłużenie dobowego wymiaru czasu pracy do 16 godzin na dobę w okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 1 miesiąca;

3) system równoważnego czasu pracy przewidujący wydłużenie czasu pracy do 24 godzin w okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 1 miesiąca dla pracowników zatrudnionych przy pilnowaniu mienia i ochronie osób, a także pracowników zakładowych straży pożarnych i zakładowych służb ratowniczych;

4) przy pracy w ruchu ciągłym;

5) system skróconego tygodnia pracy, w którym praca jest wykonywana przez mniej niż 5 dni w tygodniu przy wydłużeniu dobowego wymiaru do 12 godzin;

6) system pracy weekendowej, w którym praca jest wykonywana wyłącznie w piątki, soboty i niedziele i święta, w którym dopuszczalne jest przedłużenie dobowego wymiaru czasu pracy do 12 godzin na dobę.

Zakaz świadczenia pracy w jednym z wyżej wymienionych systemów i rozkładów czasu pracy przez osobę opiekującą się dzieckiem w wieku do lat 4 ma charakter względny, tzn. jest zależny od zgody zainteresowanego pracownika.

W tym zakresie sytuacja pracowników opiekujących się dzieckiem w wieku do 4 lat, różni się np. od uprawnień pracownic w ciąży, których nie wolno w ogóle zatrudniać w dobowym wymiarze czasu pracy przewyższającym 8 godzin. Jest to zakaz bezwzględny niezależny od wniosku lub zgody pracownicy.

Prawo do jednoczesnego korzystania z ograniczenia dobowego wymiaru czasu pracy przysługuje tylko jednemu z pracujących rodziców opiekujących się dzieckiem, które nie ukończyło 4 roku życia. W tym celu pracownik powinien złożyć pracodawcy stosowne oświadczenie o zamiarze lub braku zamiaru korzystania z uprawnienia, które przechowuje się w części B akt osobowych pracownika. Udostępnia również odpowiednie dane dotyczące dziecka lub dzieci.

Zakaz zatrudniania w przedłużonym dobowym wymiarze czasu pracy bez zgody pracownika opiekującego się dzieckiem w wieku do 4 lat dotyczy również sytuacji, gdy tylko jedno z rodziców pozostaje w zatrudnieniu, a drugie jest np. osobą bezrobotną.

 

Zakaz delegowania poza stałe miejsce pracy

Pracowników opiekujących się dziećmi w wieku do 4 lat nie wolno – bez ich zgody – delegować poza stałe miejsce pracy. Tak jak w przypadku poprzednich uprawnień rodzicielskich, tutaj również stosuje się zasadę, że przysługuje ono zarówno pracującej matce jak i ojcu dziecka, ale z uprawnienia tego może korzystać tylko jedno z nich.

Zwrot „delegowanie poza stałe miejsce pracy” oznacza pracę poza miejscowością, w której znajduje się siedziba pracodawcy.

Pracownik ma prawo nie wyrazić zgody na delegację, a pracodawca nie może w stosunku do niego wyciągać z tego tytułu żadnych ujemnych konsekwencji.

Przepisy nie mówią w jakiej formie pracownik powinien udzielić zgody na skierowanie do wykonywania pracy poza siedzibą firmy. Właściwa jednak w tym przypadku będzie forma pisemna. Zgoda powinna też być wyrażana przez pracownika każdorazowo, gdy zaistnieje konieczność delegacji. Nie może on jej złożyć generalnie z mocą na wszystkie przyszłe tego typu sytuacje.

 

Zakaz zatrudniania w godzinach nadliczbowych i porze nocnej

Pracowników opiekujących się dziećmi w wieku do 4 lat pracodawca nie może – bez ich zgody – zatrudniać w godzinach nadliczbowych i w porze nocnej. Jest to zakaz względny tzn. uzależniony od zgody zainteresowanego pracownika. Gdy zaistnieje więc potrzeba pracy w godzinach nadliczbowych a pracownik-rodzic nie wyraża na to zgody, pracodawca nie ma prawa nakazać mu pracy ponad wymiar. W stosunku do takiego pracownika pracodawca nie może też wyciągać żadnych ujemnych konsekwencji.

Tak jak w przypadku innych uprawnień związanych z rodzicielstwem zakaz ten dotyczy bez różnicy pracującej kobiety i mężczyzny, przy uwzględnieniu zasady, że jeżeli oboje rodzice pracują to z uprawnienia może skorzystać tylko jedno z nich. Rodzice powinni uzgodnić, które z nich będzie korzystało z uprawnienia i złożyć stosowne oświadczenie pracodawcy.

Praca jest wykonywana w godzinach nadliczbowych, gdy jest świadczona ponad obowiązujące pracownika normy czasu pracy (dobową i przeciętną tygodniową), wynikające z obowiązującego go systemu i rozkładu czasu pracy.

Jeżeli pracownik opiekujący się dzieckiem, które nie ukończyło 4 roku życia wyraża zgodę na wykonanie pracy w godzinach nadliczbowych, czy w porze nocnej, to zgoda powinna mieć formę pisemną.

 

Zakaz zatrudniania w przerywanym systemie czasu pracy

Pracownika, który opiekuje się dzieckiem do ukończenia przez nie 4 roku życia nie wolno – bez jego zgody – zatrudniać w systemie przerywanego czasu pracy. Jest to system, który polega na ustaleniu takiego rozkładu czasu pracy, w którym przewidziana będzie przerwa pomiędzy cyklami procesu pracy nie wliczana do czasu pracy. Przerwa ta może trwać nie dłużej niż 5 godzin w ciągu doby. Przerwa jest płatna w wysokości połowy wynagrodzenia za czas przestoju. System przerywanego czasu pracy można wprowadzić, jeżeli jest to uzasadnione rodzajem pracy lub jej organizacją, np. ekspedientki w sklepach, kontrolerzy komunikacji miejskiej itp.

Tak jak w poprzednio omawianych zakazach – zakaz zatrudniania pracownika-rodzica bez jego zgody przysługuje bez różnicy pracującej kobiecie lub mężczyźnie, z tym że z uprawnienia może skorzystać tylko jedno z nich. W tym celu pracownik powinien złożyć stosowne oświadczenie do akt osobowych o zamiarze lub braku zamiaru korzystania z uprawnienia (część B).

 

Zgoda na pracę w takim systemie powinna zostać wyrażona przez pracownika na piśmie.