Jest to jedno z najczęściej (i chyba również najchętniej) wykorzystywanych przez pracowników – rodziców zwolnień z pracy. Przepisy pozwalają pracownikowi wychowującemu przynajmniej jedno dziecko w wieku do 14 lat przysługuje w ciągu roku kalendarzowego zwolnienie od pracy w wymiarze 16 godzin albo 2 dni, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia.

 

Dni czy godziny?

O sposobie wykorzystania w danym roku kalendarzowym tego zwolnienia pracownik zdecyduje w pierwszym wniosku o udzielenie takiego zwolnienia złożonym w danym roku kalendarzowym. Zwolnienie od pracy udzielane w wymiarze godzinowym, dla pracownika zatrudnionego w niepełnym wymiarze czasu pracy ustala się proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy tego pracownika. Niepełną godzinę zwolnienia od pracy zaokrągla się w górę do pełnej godziny.

 

Co najmniej jedno dziecko na wychowaniu

Zwolnienie od pracy przysługuje z tytułu wychowywania przynajmniej jednego dziecka w wieku do lat czternastu. Uprawnienie to powstaje po raz pierwszy z chwilą podjęcia pracy przez pracownika wychowującego dziecko lub z chwilą urodzenia się dziecka pracownika albo z chwilą wzięcia dziecka na wychowanie i powtarza się z początkiem każdego nowego roku kalendarzowego, aż do ukończenia przez najmłodsze z dzieci 14 lat.

Ważne!

Ze zwolnienia skorzysta zarówno pracownik mający dziecko w wieku do lat 14, jak również pracownik, który wychowuje dziecko przysposobione lub dziecko współmałżonka, a także pracownik ustanowiony rodziną zastępczą. Uprawnienia tego nie mają jedynie pracownicy pozbawieni władzy rodzicielskiej nad dzieckiem

 

Nie ma znaczenie zajęcie drugiego rodzica

Nawet jeśli drugi rodzic nie pracuje, albo prowadzi działalność gospodarczą, lub świadczy usługi na podstawie umowy zlecenia- drugi rodzic- zatrudniony na etacie- z tego uprawnienia korzysta. Tak samo się dzieje, gdy drugi rodzic korzysta z urlopu macierzyńskie, rodzicielskiego bądź wychowawczego i w tym czasie sprawuje osobistą opiekę nad dzieckiem.

Wymiar zwolnienia – od czego zależy?

Na nabycie prawa do omawianego zwolnienia nie ma wpływu wymiar czasu pracy pracownika, oraz miesiąc w którym podjął on pracę. Nawet jeśli rozpoczyna pracę na przykład w kwietniu, albo we wrześniu- ma prawo do ten zwolnienia.

Ważne!

Warto jednak pamiętać, że w sytuacji gdy każde z rodziców lub opiekunów dziecka jest zatrudnione, z dni wolnych na opiekę nad dzieckiem może skorzystać tylko jedno z nich.

Dopuszczalne jest podzielenie się tym uprawnieniem w taki sposób, że każde z rodziców wykorzysta po jednym dniu na opiekę.

Wymiar zwolnienia jest co do zasady stały i wynosi 2 dni (16 godzin) w roku kalendarzowym, bez względu na liczbę dzieci wychowywaną przez pracownika. Przysługuje więc w tym samym wymiarze zarówno pracownikowi wychowującemu jedno dziecko w tym wieku, jak i pracownikowi wychowującemu więcej niż jedno dziecko.

Zwolnienie to, może być wykorzystane w różnych porach roku tego roku kalendarzowego w którym ono przysługuje. Zwolnienie od pracy może być wykorzystane przez pracownika łącznie lub rozdzielnie, może być łączone z urlopem lub innymi dniami wolnymi od pracy.

Pamiętaj!

Pracownik zatrudniony na część etatu wykorzystuje proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy tego pracownika. Niepełną godzinę zwolnienia od pracy zaokrągla się w górę do pełnej godziny.

Przykład: W jakim wymiarze przysługuje pracownikowi opieka nad dzieckiem zdrowym do lat 14 udzielana w godzinach, jeżeli pracownik pracuje na niepełny etat tj.0,72 etatu – 5 godz. 30 minut dziennie , a norma podstawowa czasu pracy to 7 godz. 35 minut – pełny etat?

Jeżeli pracownik jest zatrudniony w wymiarze 0,72 etatu, to wymiar zwolnienia wyniesie 0,72 x 16 = 11,52 po zaokrągleniu 12 godzin.

W przypadku wolnego z tytułu opieki nad dzieckiem przepisy nie przewidują odrębnych zasad ustalaniu wymiaru zwolnienia dla pracowników, których obowiązuje niższa niż 8-godzinna dobowa norma czasu pracy.

 

Nie przechodzi na kolejny rok

Zwolnienie przysługuje „w ciągu roku kalendarzowego”, co oznacza, że jeżeli pracownik w danym roku kalendarzowym nie wykorzysta przysługującego mu zwolnienia, nie przechodzi ono na rok następny. Pracownik nie będzie zatem mógł w kolejnym roku domagać się udzielenia „zaległych” dni zwolnienia.

 

A co w sytuacji zmiany pracodawcy?

Jeżeli w ciągu roku kalendarzowego pracownik zmieni pracodawcę, to u nowego pracodawcy zwolnienie będzie mu przysługiwało tylko w takim zakresie, w jakim nie wykorzystał go w danym roku kalendarzowym u poprzedniego pracodawcy.

Jeżeli zatem pracownik wykorzystał całe przysługujące zwolnienie u dotychczasowego pracodawcy, to u nowego pracodawcy w tym roku kalendarzowym zwolnienie już nie przysługuje. Informacja o wykorzystaniu dni wolnych z tego tytułu powinna zostać zamieszczona w świadectwie pracy.

 

Tylko na wniosek

Zwracając się o zwolnienie, pracownik nie musi szczegółowo motywować, czy uzasadniać swej prośby, a pracodawca nie ma prawa ustalać, czy zwolnienie wykorzystywane jest zgodnie z celem.

Wystarczy, że pracownik wskaże, iż chce skorzystać z przysługującego uprawnienia do zwolnienia. Jednakże konkretny termin (dzień), w którym chce skorzystać ze zwolnienia pracownik musi uzgodnić z pracodawcą. A to pozwala już na nieudzielenie zwolnienia w tym konkretnym dniu z ważnych powodów leżących po stronie pracodawcy.

 

Wynagrodzenie

Za czas zwolnienia od pracy na opiekę na dziecko pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia obliczanego jak wynagrodzenia za urlop wypoczynkowy. Stałe składniki wynagrodzenia liczy się tak, jakby w tym dniu świadczył pracę, zmienne składniki wynagrodzenia są wliczane po uśrednieniu.

 

A co z nauczycielami?

Nauczycielowi wychowującemu przynajmniej jedno dziecko w wieku do 14 lat przysługuje w ciągu roku kalendarzowego zwolnienie od pracy w wymiarze 2 dni, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia.

Nauczyciel nie może wykorzystywać tego zwolnienia w godzinach, jedynie w dniach. Wymiar zwolnienia od pracy, o którym mowa w tym przepisie, jest niezależny od wymiaru zatrudnienia nauczyciela.

Zwolnienie od pracy w wymiarze 2 dni przysługuje każdemu nauczycielowi wychowującemu przynajmniej jedno dziecko w wieku do 14 lat – bez względu na wymiar czasu pracy, w którym jest zatrudniony.

Przykład: Jak wyliczyć średnią z godzin ponadwymiarowych i doraźnych zastępstw nauczyciela korzystającego z jednego dnia opieki nad dzieckiem w wieku do lat 14?

Nauczyciele otrzymują wynagrodzenie z góry – w pierwszych dniach miesiąca a zatem również za dzień (lub godziny) opieki nauczyciel otrzymał wynagrodzenie z góry a zatem nie potrzeba w tym przypadku dokonywać żadnych przeliczeń wynagrodzenia. Natomiast wynagrodzenie za wszystkie godziny ponadwymiarowe (w tym dzień opieki) nauczyciel otrzyma z dołu w ostatnich dniach miesiąca.

Przy ustalaniu wysokości wynagrodzenia za dni opieki nad dzieckiem stosuje się zasady obowiązujące przy ustalaniu wynagrodzenia za urlop wypoczynkowy nauczyciela z uwzględnieniem zasady, że składniki wynagrodzenia ustalane w wysokości przeciętnej oblicza się z miesiąca, w którym przypadło zwolnienie od pracy. Odpowiednio do powyższego nauczyciel, o którym mowa w pytaniu, otrzymał wynagrodzenie z góry w pierwszych dniach miesiąca (również za godziny opieki nad dzieckiem) a zatem nie trzeba dokonywać żadnych przeliczeń ich wynagrodzenia. Natomiast wynagrodzenie za godziny ponadwymiarowe otrzyma nauczyciel z dołu w ostatnich dniach miesiąca. Będą to wszystkie godziny, które wypracował w danym miesiącu.