Kobiety w ciąży oraz kobiety karmiące piersią podlegają ochronie przed nadmierną uciążliwością pracy. Przepisy prawa pracy w tym zakresie są bezwzględnie obowiązujące – ich naruszenie stanowi naruszenie praw pracowniczych, a tym samym skutkować może dla pracodawcy karą grzywny i koniecznością zapłaty odszkodowania.
Oficjalny katalog prac
Katalog tych prac zawarty został w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 3 kwietnia 2017 r. w sprawie wykazu prac uciążliwych, niebezpiecznych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet w ciąży i kobiet karmiących dziecko piersią – wskazane tam są chociażby wszystkie prace, przy których najwyższe wartości obciążenia pracą fizyczną, mierzone wydatkiem energetycznym netto na wykonanie pracy, przekraczają 2900 kJ na zmianę roboczą, a przy pracy dorywczej (wykonywanej do 4 razy na godzinę, jeżeli łączny czas wykonywania takiej pracy nie przekracza 4 godzin na dobę) – 7,5 kJ/min.
Wykaz obejmuje prace:
– związane z nadmiernym wysiłkiem fizycznym, w tym ręcznym transportem ciężarów;
– w mikroklimacie zimnym, gorącym i zmiennym;
– w narażeniu na hałas lub drgania;
– narażające na działanie pola elektromagnetycznego oraz promieniowania jonizującego;
– w podwyższonym lub obniżonym ciśnieniu;
– w kontakcie ze szkodliwymi czynnikami biologicznymi;
– w narażeniu na działanie szkodliwych substancji chemicznych;
– grożące ciężkim urazem fizycznym lub psychicznym.
Zakaz jest bezwarunkowy lub uzależniony od granicznych wartości
Wzbroniona kobietom w ciąży lub karmiącym dziecko piersią będzie każda praca, w której będzie występował wymieniony w wykazie czynnik. Należy zauważyć, że część prac wymienionych w wykazie jest wzbroniona bezwarunkowo, bez względu na stopień natężenia czynnika szkodliwego dla zdrowia.
Są to np. prace nurków, prace w zbiornikach ciśnieniowych, prace w wykopach, zbiornikach i kanałach, prace pod ziemią we wszelkiego rodzaju kopalniach.
Pozostałe prace są wzbronione dopiero po przekroczenia granicznej wartości narażenia na dany czynnik, wskazanej w tym wykazie.
Obowiązki pracodawcy
Każdy pracodawca obowiązany do wprowadzenia regulaminu pracy powinien ustalić w nim także wykaz prac wzbronionych kobietom.
W przedmiotowym wykazie chodzi o prace, które są realizowane w danym zakładzie pracy. Pracodawca winien tym samym wskazać stanowiska pracy, na których występują prace wzbronione kobietom w ciąży lub kobietom karmiącym.
Ważne! Zatrudnianie kobiet w ciąży oraz kobiet karmiących na tych stanowiskach nie jest zabronione, niedopuszczalne jest jedynie zlecanie im wykonywania owych prac wzbronionych. Uwaga! Zamieszczony w regulaminie pracy wykaz prac wzbronionych nie może zostać rozszerzony o prace niewymienione w rozporządzeniu w sprawie wykazu prac uciążliwych, niebezpiecznych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet w ciąży i kobiet karmiących dziecko piersią, jeżeli uzasadnione jest przypuszczenie o ich możliwym negatywnym wpływie na zdrowie tych kobiet.
Ograniczenie dostępu kobietom do prac, które nie zostały wymienione w powołanym akcie, może być bowiem uznane za ograniczenie ich prawa do pracy i naruszenie zakazu dyskryminacji.
Zakaz zatrudniania kobiet przy pracach szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia ma charakter bezwzględny, co oznacza, że zatrudnienie na takim stanowisku nie może być realizowane nawet za zgodą kobiety.
W orzecznictwie Sądu Najwyższego wypowiedziana została opinia, że pracownica podejmująca zatrudnienie nie ma obowiązku ujawniania faktu pozostawania w ciąży, jeżeli praca, jaką zamierza podjąć, nie jest niedozwolona z uwagi na ochronę macierzyństwa.
