Uprawnienia pracownika będącego rodzicem dziecka niepełnosprawnego

Pracownik, który jest rodzicem dziecka niepełnosprawnego może wnioskować o elastyczne formy zatrudnienia. Ma prawo do pracy:

w formie telepracy,
w systemie przerywanego czasu pracy,
ruchomego czasu pracy lub
w indywidualnym rozkładzie czasu pracy.

Te formy zatrudnienia są możliwe jeśli nie narusza to organizacji pracy.

Kto może złożyć wniosek o elastyczną formę zatrudnienia?

Wniosek może złożyć:

pracownik-rodzic dziecka posiadającego zaświadczenie o ciężkim i nieodwracalnym upośledzeniu albo nieuleczalnej chorobie zagrażającej życiu, które powstały w prenatalnym okresie rozwoju dziecka lub w czasie porodu,
pracownik-rodzic dziecka niepełnosprawnego legitymującego się orzeczeniem o niepełnosprawności albo orzeczeniem o umiarkowanym lub znacznym stopniu niepełnosprawności określonym w przepisach o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych,
pracownik-rodzic dziecka ze szczególnymi potrzebami edukacyjnymi – dziecka posiadającego odpowiednio opinię o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju dziecka, orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego lub orzeczenie o potrzebie zajęć rewalidacyjno-wychowawczych, o których mowa w przepisach ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe,
pracownik-małżonek lub pracownik-rodzic dziecka w fazie prenatalnej, w przypadku ciąży powikłanej – przy czym w tym przypadku możliwy jest jedynie wniosek o przerywany i ruchomy czas pracy oraz indywidualny rozkład czasu pracy.

Uprawnieni pracownicy mogą składać wnioski w formie papierowej lub elektronicznej niezależnie od wieku dziecka. Nowe uprawnienia dotyczą bowiem także pracujących rodziców dzieci pełnoletnich.
Wniosek pracownika jest dla pracodawcy wiążący, co oznacza, że pracodawca jest zobligowany do jego uwzględnienia. Może on odmówić jedynie wtedy, gdy proponowane przez pracownika zmiany nie mogą zostać wdrożone ze względu organizację pracy lub rodzaj pracy wykonywanej przez zatrudnionego. O odmowie uwzględnienia wniosku oraz jej przyczynie pracodawca musi poinformować pracownika na piśmie w formie papierowej lub elektronicznej.

Telepraca

Prawo do wykonywania pracy w formie telepracy ma pracownik, który jest::

rodzicem dziecka objętego Programem „Za życiem”.
rodzicem dziecka niepełnosprawnego legitymującego się orzeczeniem o niepełnosprawności albo orzeczeniem o umiarkowanym lub znacznym stopniu niepełnosprawności
rodzicem dziecka ze szczególnymi potrzebami edukacyjnymi legitymującego się opinią o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju dziecka, orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego lub orzeczeniem o potrzebie zajęć rewalidacyjno-wychowawczych.

Pracownicy mogą skorzystać z uprawnienia do zatrudnienia w formie telepracy, także w przypadku, gdy opiekują się dorosłymi dziećmi, tj. powyżej 18 roku życia.
Pracodawca może odmówić uwzględnienia wniosku o telepracę, jedynie w sytuacji, gdy jego uwzględnienie byłoby niemożliwe ze względu na organizację pracy lub rodzaj pracy wykonywanej przez pracownika.
O przyczynie odmowy uwzględnienia wniosku pracodawca informuje pracownika w postaci papierowej lub elektronicznej.

Elastyczne godziny pracy

Wniosek o pracę w systemie przerywanego czasu pracy, ruchomego czasu pracy lub w indywidualnym rozkładzie czasu pracy może złożyć pracownik, który jest:

małżonkiem rodzica albo rodzicem dziecka w fazie prenatalnej, w przypadku ciąży powikłanej
rodzicem dziecka objętego Programem „Za życiem”
rodzicem dziecka niepełnosprawnego legitymującego się orzeczeniem o niepełnosprawności albo orzeczeniem o umiarkowanym lub znacznym stopniu niepełnosprawności
rodzicem dziecka ze szczególnymi potrzebami edukacyjnymi legitymującego się opinią o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju dziecka, orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego lub orzeczeniem o potrzebie zajęć rewalidacyjno-wychowawczych.

Pracownicy mogą skorzystać z uprawnienia do elastycznych form zatrudnienia, także w przypadku, gdy opiekują się pełnoletnimi dziećmi.

Pracodawca jest obowiązany uwzględnić wniosek rodzica o elastyczną formę organizacji pracy.
Może jednak odmówić uwzględnienia wniosku, jeżeli nie jest to możliwe ze względu na organizację pracy lub rodzaj pracy wykonywanej przez pracownika.
O przyczynie odmowy uwzględnienia wniosku pracodawca informuje pracownika w postaci papierowej lub elektronicznej.

Wymiar zasiłku opiekuńczego

Zasiłek opiekuńczy jest wypłacany przez ZUS pracownikowi, który nie może podjąć pracy ze względu na konieczność opieki nad dzieckiem lub innym chorym członkiem rodziny. Świadczenie przysługuje nie dłużej niż 14 dni w roku kalendarzowym, jeżeli opieka sprawowana jest nad dzieckiem w wieku powyżej 14 lat lub innym chorym członkiem rodziny. Prawo do zasiłku wydłuża się z 14 do 30 dni w przypadku opieki nad chorym dzieckiem ze znacznym stopniem niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekunadziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji do ukończenia przez to dziecko 18 lat.
Uprawnienia do zasiłku opiekuńczego w wymiarze 30 dni w roku kalendarzowym przysługują:

w razie konieczności sprawowania opieki nad dziećmi w wieku do ukończenia 18 lat z orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności lub dziećmi z orzeczeniem o niepełnosprawności ze wskazaniem konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji, jeżeli:
poród lub choroba małżonka ubezpieczonego lub rodzica dziecka, stale opiekującego się dzieckiem uniemożliwia im sprawowanie opieki nad tym dzieckiem,
małżonek ubezpieczonego lub drugi z rodziców dziecka, którzy stale opiekują się dzieckiem przebywa w szpitalu,
w razie konieczności sprawowania opieki nad chorym dzieckiem w wieku do ukończenia 18 lat z orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności lub dziećmi z orzeczeniem o niepełnosprawności ze wskazaniem konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji.

Powyższe uprawnienia wynikają z sytuacji, w których dziecko jest w takim wieku, że rodzicowi nie przysługiwałby już standardowy zasiłek opiekuńczy z tytułu sprawowania nad nim opieki (czyli 8/14 lat).
Jeżeli zachoruje dziecko niepełnosprawne poniżej 14 roku życia lub wymagałoby opieki niechorujące dziecko niepełnosprawne do 8 roku życia rodzicom przysługuje zwykły zasiłek opiekuńczy w wymiarze 60 dni w roku, a limit 30 dni nie ma zastosowania.